دانشگاه آزاداسلامی

واحد تهران مرکزی

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A )رشته ارتباطات اجتماعی

گرایش: روزنامه نگاری

عنوان:

بررسی نقش جشنواره های موضوعی تئاتر در تغییر نگرش نویسندگان و کارگردانان هنرهای نمایشی تهران

استاد راهنما:

دکتر فیروز دیندار فرکوش

استاد مشاور:

دکتر حسن رستمی

زمستان 92

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده

توجه به تئاترهای موضوعی و کارکرد آنها به واسطه رایج بودن آنها در کشور ما مسئله ای حائز اهمیت است. به نظر می رسد کار کردن این گونه تئاترها و قرار گرفتن در قالب غیر منعطف و چارچوب بندی شده آنها هنرمند را از پرداختن آزادانه به این هنر و رسانه قوی و ایجاد خلاقیت در این وادی باز می دارد.

این پژوهش بر آن است که این موضوع را مورد بررسی قرار دهد و به این پرسش پاسخ دهد که آیا برگزاری جشنواره های موضوعی تئاتر در تغییر نگرش کارگردانان و نویسندگان موثر بوده است یا خیر؟

برای دست یابی به نتایج در این پژوهش از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه استفاده شده است و جامعه آماری این پژوهش نویسندگان و کارگردانان عضو مرکز هنرهای نمایشی شهر تهران است. این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سوال اصلی است که برگزاری جشنواره های موضوعی تا چه میزان در تغییر نگرش و جهان بینی نویسندگان و کارگردانان تئاتر تأثیر دارد.

واژگان کلیدی:

تئاتر، جشنواره های موضوعی، نویسنده، کارگردان، تغییر نگرش

فهرست مطالب

فصل اول

کلیات پژوهش

1-1-مقدمه. 1

1-2-بیان مساله تحقیق.. 3

1-3-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 4

1-4-اهداف پژوهش… 4

1-4-1- هدف کلی پژوهش… 4

1-5-سوالات و فرضیه های تحقیق: 5

1-6-تعریف مفاهیم: 5

1-6-1- تئاتر. 5

1-6-2- جشنواره های موضوعی.. 6

فصل دوم

ادبیات و پیشینه پژوهش

2-1- چهار چوب نظری پژوهش… 8

2-1-1- نمایش و نقش عناصر نمایشی.. 8

2-1-2-  نمایش و تعریف آن.. 8

2-1-3- تاریخچه. 10

2-1-4- تئاتر معاصر ایران.. 13

2-1-4-1-نمایش در عصر مشروطه: 13

2-1-4-2-تئاتر دوره پهلوی.. 15

2-1-4-3-دعوای تئاتر ملی.. 20

2-1-4-4- نمایشنامه. 26

2-1-4-5- کارگردان.. 27

2-1-4-6- بازیگر. 28

2-1-4-7-حرکت… 29

2-1-4-7-ریتم. 30

2-1-4-8- رقص…. 32

2-1-4-8- گفتار و بیان.. 33

2-1-4-9-طراحی صحنه. 34

2-1-4-9- لباس… 36

2-1-4-10-نور در نمایش… 37

2-1-4-11-گریم در نمایش… 39

2-1-4-12-جلوه های صوتی.. 39

2-1-4-13-وسایل صحنه. 40

2-1-4-14-تماشاگر. 41

2-2- گونه های نمایشی.. 44

2-2-1- تراژدی.. 44

2-2-2- کمدی.. 46

2-2-3- فارس… 48

2-2-4- ملودرام. 50

2-2-5- تراژیکمدی.. 52

2-3- نمایش و انواع آن در ایران.. 53

2-3-1- بازی های نمایشی.. 55

2-3-2-  نمایش عروسکی.. 56

2-3-4- تعزیه. 57

2-4- سبک های هنری- نمایشی.. 58

2-4-1- کلاسی سیسم. 58

2-4-2- رمانتی سیسم. 58

2-4-3-  رئالیسم. 59

2-4-4- ناتورالیسم. 59

2-4-5- سمبولیسم. 59

2-4-6- اکسپرسیونیسم. 60

2-4-7- دادائیسم. 60

2-4-8- سوررئالیسم. 60

2-4-9- اگزیستانسیالیسم. 61

2-4-10- پست مدرنیسم. 61

2-4-11- آوانگاردیسم. 61

2-5- نظریات تئاتر. 62

2-5-1-  نظریه روان کاوی.. 62

2-5-1-1- فروید. 62

2-5-1-2- ژاک لاکان.. 66

2-5-1-3-  نظریه فمینیستی و جنسیت… 68

2-5-1-4- کاریل چرچیل و توزاک شانگ…. 71

2-5-1-5- نظریه دریافت و واکنش مخاطب… 74

2-5-1-7-اقتباس تئاتری.. 79

2-5-1-8-اولنای دیوید ممت… 80

2-5-1-9-نظریه ماتریالیستی، پسامدرن و پسا استعماری.. 83

2-5-1-10-نظریه پسامدرن.. 83

2-5-1-11- پسامدرنیسم و تئاتر. 86

2-5-1-12-  نظریه پسااستعماری.. 88

2-5-1-13-  توفان امه سزر. 91

2-6- نظریه های شرطی سازی پاولف،اسکینر و ثرندایک.. 92

2-6-1 شرطی شدن کلاسیک چسیت؟. 92

2-6-2-  شرطی شدن در سطح بالاتر. 93

2-6-3-تعمیم و تمیز محرک.. 94

2-6-4-خاموشی و برگشت خود به خودی.. 94

2-6-5-شرطی شدن کلاسیک انسانها : 95

2-6-6-انتقادات از نظریه ثرندایک: 98

2-7-نظریه شرطی سازی کنشگر اسکینر. 98

2-7-1-رفتار پاسخ گر و رفتار کنشگر. 98

2-7-2-تقویت کننده های مثبت و منفی : 100

2-8-پیشینه پژوهش… 101

فصل سوم

روش شناسی پژوهش

3-1- روش پژوهش… 103

3-2- جامعه آماری.. 103

3-3- حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 103

3-4- روش جمع آوری داده ها 104

3-5- ابزارگرد آوری اطلاعات… 104

3-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها 104

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه. 106

4-2- ویژگی های جمعیت شناختی.. 106

جدول4-1: توزیع فراوانی جنسیت در نمونه مورد مطالعه. 106

جدول4-2: توزیع فراوانی وضعیت تاهل در نمونه مورد مطالعه. 107

جدول4-3: توزیع فراوانی بازه سنی در نمونه مورد مطالعه. 107

جدول4-4: توزیع فراوانی تحصیلات در نمونه مورد مطالعه. 108

جدول4-5: توزیع فراوانی سابقه در نمونه مورد مطالعه. 108

جدول4-6: توزیع فراوانی زمینه فعالیت در نمونه مورد مطالعه. 109

4-3-یافته های توصیفی.. 121

جدول 4-34 میانگین و انحراف متغیر های پژوهش… 121

4-4- یافته های استنباطی.. 122

فصل پنجم

بحث و نتیجه گیری

5-1- بحث و نتیجه گیری.. 127

5-2- محدودیت های پژوهش… 129

5-3- پیشنهادات پژوهشی.. 129

فصل اول

کلیات پژوهش

1-    مقدمه

از زمانی که میرزا فتحعلی آخوندزاده اولین «دراما»ی ایرانی، ملا ابراهیم خلیل کیمیاگر، را در 1229ق، پنج سال بعد از قرارداد ترکمانچای نوشت(خلج،17:1381 )، گونه ادبی جدیدی در میدان ادبی ایران به وجود آمد که در طول بیش از یک قرن، بنا به فراز و فرود راه، تولیدات چندی داشته است. این لحظه پاگیری نمایش­نامه نویسی جدید در ایران مقارن و همخوان با تاریخ مدرنیته[1] است: میرزا آقا تبریزی و مرتضی قلی خان مویدالممالک نیز پیش از صدور فرمان مشروطه به سیاق غرب، نمایش نامه می نوشتند.(بکتاش، 13: 1356). از آن زمان تا کنون به تناسب شرایط سیاسی و اجتماعی جامعه این هنر دستخوش تغییرات متفاوتی شده است. و در دهه های اخیر جشنواره های موضوعی تئاتر بیشتر در جامعه رایج شده اند و محتوای این جشنواره­ها جامعه هنری و به تبع آن مخاطبان را دستخوش تغییرات کرده و عکس العمل های متفاوتی در این خصوص ایجاد شده است.

همه رسانه ها در کار زیر و رو کردن محتویات اندیشه های ما هستند و حضورشان در زندگی ما از لحاظ شخصی، سیاسی، اقتصادی، زیبا شناختی، روانشناسی، اخلاقی و اجتماعی آن چنان نافذ و گسترده است که ما به هیچ رو از تماس، تأثیر پذیری و تغییری که در ما پدید می آورند در امان نخواهیم ماند(کمالی پور،63: 1371).

از آغاز شکل گیری تئاتر در جهان، تا کنون پیشرفت های چشمگیری در وجوه گوناگون این هنر از جمله نمایش­نامه نویسی، کارگردانی، بازیگری، طراحی صحنه و… حاصل شده است و سبک های اجرایی و مکاتب گوناگونی در دوره های مختلف ثبت و ضبط شده است. به گونه­ای که هنرمندان هر کشور، در طول تاریخ، شیوه­ها و سبک­ها و سنت­هایی را به وجود آورده­اند که برای هنرمندان معاصر و آینده خزاین و منابع علمی به شمار می­روند. (ناظرزاده کرمانی،14، 1367)

تعامل و مشارکت افراد گروه در طول تمرین اهمیت دارد و همین تعامل و مشارکت است که موجب تعییر در رفتار و نگرش آنان می­شود. به این موضوعات باید محتوا و موضوع و سوژه های تئاتر را نیز اضافه کرد و باز بودن دست نویسنده و یا کارگردان و بازیگران تئاتر برای قدم زدن در این عرصه، به نسبت آزاد بودن یا درگیر بودن در قالب های از پیش تعیین شده، نوآوری، خلاقیت، احساس و کار دست اندرکاران این هنر نیز تحت الشعاع قرار خواهد گرفت.

در همین مجال باید به این نکته اشاره کرد که تئاتر از بدو پیدایش زمینه­های کاربردی خود را در حوزه های گوناگون مانند روانشناسی فردی و اجتماعی، مسایل سیاسی و حتی تأثیرگذاری در حوزه­ی اقتصادی نشان داده است. به طور مثال در مقوله­ی روانشناسی، مبحث کاتارسیس[2] همچنان از جمله موضوعاتی است که اکنون نیز در محافل دانشگاهی بررسی می­شود. عموم صاحب نظران و نظریه پردازان تئاتر بر این عقیده اند که مفاهیمی چون سایکو دراما[3] و دراماتراپی[4] که از علوم متأخر در روانشناسی هستند، ریشه در مفهوم کاتارسیس دارند: هر چند نیچه[5] معتقد است که برداشت ارسطو از مفهوم کاتارسیس بیشتر جنبه اخلاقی دارد، اما هم او و هم ارسطو بر ساخت درمانی کاتارسیس توافق دارند. (M.S, 1995, 227)

حال باید دید آیا جشنواره های موضوعی با درصد بالایی از عدم انعطاف و محدودیت موضوعی که دارند رسالت واقعی این رسانه را می توانند بر عهده بگیرند یا خیر.

طی چند قرن اخیر، به ویژه زمانی که کارگردان به عنوان مهم­ترین عامل تولید تئاتر رسما اعلام موجودیت کرد، کارگردانهای مؤلفی که به نظریه پردازی نیز پرداختند، با اشراف بر وجه زیبایی شناختی تئاتر، از این هنر به عنوان امکان و ابزاری اجتماعی برای اصلاح و تغییر رفتارهای فردی و اجتماعی بهره برده­اند. از جمله مشهورترین این افراد برتولت برشت[6]، کارگردان نامی و فقید تئاتر آلمان است که نظریه تئاتر آموزشی او در واقع نظریه انقلابی در عرصه تئاتر بود.

برشت اعتقاد داشت که وجه مهم تئاتر همان ساحت بیدارکننده و تعلیم دهنده آن است که با تکیه بر آن می­توان به اصلاحات سیاسی و اجتماعی پرداخت.(Brecht, 1964). بر این اساس برشت توده­ی تماشاگران را مخاطب اصلی خود می­دانست و نه آنان که صرفا برای لذت و سرگرمی به تئاتر آمده بودند. از این رو نظریات او در تقابل با نظریات استانیسلاوسکی قرار داشت. در حقیقت برشت از تماشاگران می­خواست تا درباره­ی آنچه که روی صحنه می­بیند فکر کند، آن را ارزیابی کرده و درباره­اش تصمیم بگیرد و سپس بیرون رفته و شرایط ناگواری را که در آنجا دیده است، تغییر دهد(هولتن، 1384، 247) بنابراین تماشاگر نباید در فرایند اجرای تئاتر غرق شود و منفعلانه از ان صرفاَ لذت ببرد بلکه تئاتر باید او را بیدار و آگاه کند و نظر برشت بر آن بود که چنین کاری با بیگانه ساختن رویدادها شدنی است.(همان 247).

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.